História : Cómo surge la poesía, “Nde ratypycuá”
14/09/2022 / História / Visitas: 9414
Alrededor de 1930 cuándo formaba parte de la Banda de Policía, en Asunción. Cuenta el mismo qué al terminar el ensayo, retornaba a pie desde las cercanías de la Catedral Metropolitana a su casa, ubicada en el barrio Ciudad Nueva, en las inmediaciones de lo que hoy es el Mercado 4. Un aguacero que bien pudo haber sido de febrero, de pronto, comenzó a apurar sus pasos, corrió hasta guarecerse debajo del frondoso yvapovõ de Mcal. López y Brasil.

En eso ya empapada, con la misma premura y con similar intención, llegó allí una hermosa joven.Candorosamente cubrió sus senos con las manos. Sentía vergüenza por que el agua había tal vez vuelto transparente su ropa.

 

“Upépe oñembesu’umi ha opukavy ( se mordió los labios y sonrió) “, remomeró Félix, esos dos gestos descubrieron el hoyuelo qué cautivó al músico - poeta. Su ratypykuá ( hoyuelo) fué para el un imán y un hechizo. Jahá ko’agui, ñane akyvéta (Vamonos de aquí, de lo contrario, nos empaparemos más aún), le dijo al rato Félix a la mujer, cuenta su hijo Leopoldo Fernández, corroborando la historia relatada en Caazapá. Los dos tomaron rumbos distintos.

 

El poeta nunca supo el nombre de la que le deslumbró con el encanto clavado en su mejilla. Jamás tampoco volvió a cruzarse con ella. Lo cierto es que completamente cautivado por lo que acababa de ver, ya no le importó mojarse, sobre sus pasos apurados construía sus versos. Al llegar se secó la ropa y se puso a escribir de un tirón.

 

NDE RATYPYKUA

Epukavymína mitãkuña, che mborayhujára,

tahecha jey nde juru mboypýri nde ratypykua,

nde rova yképe ikuãme oikutu vaekue Ñandejára

ha ipyko’ẽmíva opyta opupu mborayhu ykua.

 

Ka'aru pytÅ©jasy tomimbi nde rova mbytére

ha tory rupápe toñoañuãñane mborayhu,

tuka’ẽra’ãvo oñondivete tojeity ojoapére

tojahu hikuái nde ratypykuápe upe ka'aru.

 

Epukavymína mitãkuña, che py'a ra’ãva,

hoy'umisete ko ipepo paráva upe ñahatÄ©,

nde ratypykuápe guare ymínte oipy'a jukáva,

ha ipepo akãmínte omoakỹsete mokõi panambi.

 

Nde rova yképe ikuãme oikutu vaekue Ñandejára

ha ipyko’ẽmíva opyta opupu mborayhu ykua,

epukavymína mitãkuña che mborayhu jára

taropurahéi nde juru mboypýri nde ratypykua.

Letra: Félix Fernández

Música: José Asunción Flores

Fuente: "Breve historia de grandes hombres"

Obra de Luis G. Benitez 📖✍

 


BUSCAR varios:
Lo ultimo